Έκθεση
Nelson Rolihlahla Mandela – 1988, Νότια Αφρική
Εμβληματική μορφή του αγώνα κατά του ρατσισμού, ο Nelson Mandela πρωτοστάτησε στην ιστορική μετάβαση της Νότιας Αφρικής, από το απαρτχάιντ σε μια δημοκρατία χωρίς φυλετικούς αποκλεισμούς και επιδίωξε ισότητα ευκαιριών και ειρήνη για όλους.
Είναι για εμάς μια πρόκληση να παραμείνουμε πιστοί στο όραμα που όλοι μοιραζόμαστε, για έναν κόσμο χωρίς πόλεμο, φτώχεια και πόνο. Είναι για εμάς κυρίως μια πρόκληση να διατηρήσουμε το κουράγιο μας για αγώνα, για τη δικαιοσύνη και την ειρήνη.
Anatoli Marchenko (μετά θάνατον) – 1988, Ρωσία
Παλαιός Σοβιετικός αντιφρονών που έφερε στο φως τις φρικτές συνθήκες φυλάκισης των πολιτικών κρατούμενων, ο Anatoly Marchenko προτάθηκε για το βραβείο από τον ίδιο τον Andrei Sakharov.
Alexander Dubček – 1989, Σλοβακία
Ηγετική μορφή της Άνοιξης της Πράγας, ο Alexander Dubcek πάλεψε για δημοκρατικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις και συνέχισε να αγωνίζεται για την ελευθερία, την κυριαρχία και την κοινωνική δικαιοσύνη σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Τώρα, καθώς παραλαμβάνω το Βραβείο Ζαχάρωφ, οι σκέψεις μου είναι στο πλευρό όσων κέρδισαν το δικαίωμα στην ανανέωση και την αλλαγή που επιτελείται την περίοδο αυτή. Ακόμη και στις δυσκολότερες στιγμές της ιστορίας τους, τα έθνη που απαρτίζουν τη χώρα μου δεν έπαψαν ποτέ να νιώθουν ότι αποτελούν κομμάτι του μεγάλου αγώνα της ανθρωπότητας για ελευθερία.
Aung San Suu Kyi — 1990, Μιανμάρ
Πολιτική κρατούμενη για πολλά χρόνια, η Aung San Suu Kyi πρωτοστάτησε στον αγώνα υπέρ της δημοκρατίας και κατά της στρατιωτικής δικτατορίας της Μιανμάρ και δεν κατόρθωσε να παραλάβει αυτοπροσώπως το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης παρά στις 22 Οκτωβρίου 2013, 23 ολόκληρα χρόνια μετά την βράβευσή της.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 2020, η Διάσκεψη των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφάσισε να αναστείλει τη συμμετοχή της κ. Aung San Suu Kyi στις δραστηριότητες της κοινότητας του Βραβείου Ζαχάρωφ διότι δεν έχει πράξει τίποτε για να υπερασπιστεί και να διαφυλάξει τα δικαιώματα της μειονότητας των Rohingya στη Μιανμάρ και διότι αποδέχεται τις σχετικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διατάξεων του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Adem Demaçi – 1991, Κοσσυφοπέδιο
Παίρνοντας θέση απέναντι στη βάναυση καταστολή του Σερβικού καθεστώτος, ο λεγόμενος «Μαντέλα των Βαλκανίων» τάχθηκε υπέρ της προώθησης της ανοχής και της εθνοτικής συμφιλίωσης στο Κοσσυφοπέδιο.
Δίχως ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει διάλογος, χωρίς διάλογο δεν μπορεί να βρεθεί η αλήθεια, και δίχως αλήθεια είναι αδύνατη η πρόοδος.
Οι Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου (Las Madres de Plaza de Mayo) – 1992, Αργεντινή
Οι Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου πρωτοστάτησαν σε ένα ειρηνικό κίνημα αντίστασης εναντίον της στρατιωτικής δικτατορίας και της καταστολής στην Αργεντινή, αντιδρώντας στις βίαιες εξαφανίσεις και στους βασανισμούς των πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος.
Πρέπει να επιδιώξουμε την υπογραφή ενός συμφώνου, την ανάληψη μιας κοινής δέσμευσης προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η υπεράσπιση της ζωής δεν γνωρίζει σύνορα, και ότι η αξία της ζωής γίνεται σεβαστή.
Hebe de Bonafini
Oslobođenje - 1993, Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Oslobođenje του Σαράγιεβο αγωνίστηκαν, με κίνδυνο της ζωής τους, για την διαφύλαξη της ενότητας και του εθνοτικού μωσαϊκού της χώρας τους κατά τη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
[...] υπερασπιζόμαστε και διατηρούμε μια Βοσνία-Ερζεγοβίνη πολυεθνική, κοσμοπολίτικη και ανεκτική.
Zlatko Dizdarević
Taslima Nasreen – 1994, Μπαγκλαντές
Εξόριστη από το Μπαγκλαντές και τη Βεγγάλη εξαιτίας των ιδεών της για τον διαχωρισμό θρησκείας και κράτους, η συγγραφέας Taslima Nasreen αγωνίζεται εναντίον της καταπίεσης των γυναικών και αντιμάχεται τον θρησκευτικό εξτρεμισμό σε όλες του τις μορφές.
Ως συγγραφέας, δεν μπορώ να απομονώσω τον εαυτό μου από τη χώρα μου ή από τον κόσμο στον οποίο ζω.
Leyla Zana – 1995, Τουρκία
Πρώτη γυναίκα κουρδικής καταγωγής που εξελέγη στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας το 1991, η Leyla Zana αγωνίζεται για την δημοκρατία, την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα του λαού της.
Δεν θα τα καταφέρουν να ανακόψουν την ανάπτυξη και τη διεθνοποίηση του ειρηνικού μας αγώνα [...] για να ζήσουμε μαζί, ισότιμα, ως αδέλφια [...] στο πλαίσιο της δημοκρατίας και του αμοιβαίου σεβασμού για τα δικαιώματα και την ξεχωριστή ταυτότητα του κάθε λαού.
Wei Jingsheng - 1996, Κίνα
Ηγετική μορφή της αντιπολίτευσης στο κινεζικό καθεστώς, ο Wei Jingsheng καταγγέλλει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αγωνίζεται για την δημοκρατία. Ούτε η φυλακή, ούτε η εξορία δεν μπόρεσαν να τον φιμώσουν.
Το Βραβείο Ζαχάρωφ είναι «μια πράξη ενθάρρυνσης και υποστήριξης εκ μέρους του ευρωπαϊκού λαού [...] για ολόκληρο το κίνημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα.
Salima Ghezali - 1997, Αλγερία
Αρχισυντάκτρια της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας La Nation και πρόεδρος της Ένωσης για την Χειραφέτηση των Γυναικών, η Salima Ghezali υποστηρίζει τα δικαιώματα των γυναικών, την δημοκρατία και τον πολιτικό διάλογο στην Αλγερία.
α θεμελιώδη δημοκρατικά ερωτήματα [...] δεν έχουν ελπίδα να ξεμυτίσουν από τα γκέτο στα οποία έχουν περιοριστεί με μακιαβελικές μεθόδους, όσο η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού τα αντιμετωπίζει ως προνόμιο μιας μειονότητας που αδιαφορεί για την τύχη των υπολοίπων.
Ibrahim Rugova – 1998, Κοσσυφοπέδιο
Ακούραστος εργάτης των ειρηνικών λύσεων και του διαλόγου, ο πρώτος Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου αφιέρωσε τη ζωή του στη μη βίαιη αντίσταση των πολιτών Αλβανικής εθνοτικής καταγωγής εναντίον της Σερβικής καταπίεσης.
Μέσα σε δέκα χρόνια από τη θέσπισή του, το Βραβείο Ζαχάρωφ έχει πράγματι καταστεί σύμβολο ειρήνης, ελευθερίας και ανθρωπιάς.
Xanana Gusmão - 1999, Ανατολικό Τιμόρ
Πάλαι ποτέ ηγέτης του αγώνα του Ανατολικού Τιμόρ για ελευθερία και αυτοδιάθεση, ο Xanana Gusmao έγινε ο πρώτος Πρόεδρος του έθνους και αργότερα διετέλεσε Πρωθυπουργός.
Το βραβείο αυτό αποτελεί αναγνώριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κουράγιο του λαού μου καθώς αγωνίζεται υπέρ μιας ελεύθερης πατρίδας, όπου η ελευθερία της σκέψης θα διασφαλίζεται ως δικαίωμα σύμφυτο με την ανθρώπινη κατάσταση.