Tentoonstelling
Nelson Rolihlahla Mandela - 1988, Zuid-Afrika
Nelson Mandela is een icoon van de strijd tegen racisme. Als leider van de historische overgang van apartheid naar een raciaal inclusieve democratie in Zuid-Afrika was hij een voorvechter van gelijke kansen en vrede voor iedereen.
Wij beschouwen dit gebaar als een teken dat we trouw moeten blijven aan de visie die wij hier allemaal delen van een wereld zonder oorlog, armoede of lijden. In de eerste plaats moeten wij de moed opbrengen om te vechten voor vrede en rechtvaardigheid.
Anatoli Martsjenko (posthuum) - 1988, Rusland
Anatoli Martsjenko was een dissident uit de voormalige Sovjet-Unie die aan het licht bracht in welke afschuwelijke omstandigheden politieke gevangenen hun dagen sleten. Hij werd persoonlijk voorgedragen door Andrej Sacharov.
Alexander Dubček - 1989, Slowakije
Alexander Dubček (geb. 1921) was een van de hoofdrolspelers van de Praagse Lente. Hij streefde naar democratische en economische hervormingen en bleef zijn hele leven lang strijden voor vrijheid, soevereiniteit en sociale rechtvaardigheid.
Terwijl ik de Sacharovprijs in ontvangst neem, gaan mijn gedachten uit naar iedereen die de hedendaagse vernieuwende transformaties in gang heeft gezet. De naties die samen mijn land vormen, [zijn] zich zelfs tijdens de moeilijkste momenten van hun geschiedenis onderdeel [...] blijven voelen van het grote gevecht van de mensheid voor vrijheid.
Aung San Suu Kyi - 1990, Burma/Myanmar
De voormalige politieke gevangene Aung San Suu Kyi stond in Myanmar aan het hoofd van de beweging voor democratie die gericht was tegen de militaire dictatuur in het land. Ze kon de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken pas op 22 oktober 2013 persoonlijk in ontvangst nemen, 23 jaar nadat deze was toegekend.
Op 10 september 2020 besloot de Conferentie van voorzitters van het Europees Parlement Aung San Suu Kyi te schorsen van deelname aan de activiteiten van het Sacharovprijsnetwerk omdat zij niet opkomt voor de rechten van de Rohingya-minderheid in Myanmar, en de daaraan gerelateerde schendingen van de mensenrechten en het internationaal humanitair recht door de vingers ziet.
Adem Demaçi - 1991, Kosovo
Adem Demaçi is een symbool voor de strijd voor de onafhankelijkheid van Kosovo. Hij bekleedde jarenlang leidende politieke functies in zijn land en bracht in totaal 28 jaar achter de tralies door als politiek gevangene omdat hij zich uitsprak tegen de behandeling van etnische Albanezen en omdat hij het communisme onder de Joegoslavische dictator Josip Broz Tito bekritiseerde.
Zonder het vrije woord kan er geen dialoog zijn, zonder dialoog kan de waarheid niet worden vastgesteld en zonder waarheid is vooruitgang onmogelijk.
Las Madres de Plaza de Mayo - 1992, Argentinië
De “Moeders van de Plaza de Mayo” (ook bekend als “de Dwaze Moeders”) leidden een vreedzame protestbeweging tegen de militaire dictatuur en onderdrukking in Argentinië naar aanleiding van de gedwongen verdwijning en foltering van politieke tegenstanders.
Wij willen als het ware een pact bezegelen, zodat wij er allemaal op toezien dat de bescherming van het leven geen grenzen kent en dat het leven naar waarde wordt geschat.
Hebe de Bonafini
Oslobodjenje - 1993, Bosnië en Herzegovina
De journalisten van de krant Oslobođenje uit Sarajevo zetten tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië hun leven op het spel om de eenheid en etnische diversiteit van hun land te verdedigen.
[...] een multi-etnisch, multinationaal, kosmopolitisch en tolerant Bosnië en Herzegovina verdedigen en beschermen.
Zlatko Dizdarević
Taslima Nasreen - 1994, Bangladesh
De schrijfster Taslima Nasreen werd uit Bangladesh en Bengalen verbannen vanwege haar seculiere opvattingen. Zij strijdt tegen de verdrukking van vrouwen en verzet zich tegen alle vormen van godsdienstextremisme.
Als schrijfster kan ik mij niet afzijdig houden van wat er in mijn land gebeurt en van de wereld waarin ik leef.
Leyla Zana - 1995, Turkije
In 1991 werd Leyla Zana als eerste Koerdische vrouw verkozen in het Turkse parlement. Haar strijd voor de democratie staat symbool voor het streven van haar volk naar waardigheid en eerbiediging van de mensenrechten. In juni 2015 schreef zij opnieuw geschiedenis als lid van de eerste pro-Koerdische politieke partij in het Turkse parlement, met een programma van vrede en inclusie van minderheden.
Ze zullen machteloos staan tegenover de ontwikkeling en internationalisering van onze vreedzame strijd om op grond van gelijkheid en broederschap samen te leven [...] in het kader van de democratie en de wederzijdse eerbiediging van de rechten en de identiteit van elk volk.
Wei Jingsheng - 1996, China
Wei Jingsheng is een belangrijke tegenstander van het Chinese regime, dat hem met opsluiting en verbanning het zwijgen probeert op te leggen. Zonder succes, want hij blijft onverminderd mensenrechtenschendingen aan de kaak stellen en strijden voor democratie.
Ik beschouw deze prijs als een aanmoediging en steun namens de Europese bevolking [...] voor de hele mensenrechtenbeweging in China.
Salima Ghezali - 1997, Algerije
Als hoofdredacteur van de kritische krant La Nation en voorzitter van de Algerijnse vereniging voor vrouwenemancipatie zet Salima Ghezali zich in voor vrouwenrechten, democratie en politieke dialoog in Algerije.
De fundamentele democratische principes [...] kunnen zich onmogelijk bevrijden uit de getto's waarin men ze op machiavellistische wijze opgesloten houdt als de overgrote meerderheid van de bevolking ze als het voorrecht beschouwt van een minderheid die voor haar lot geen enkele belangstelling heeft.
Ibrahim Rugova - 1998, Kosovo
De eerste president van Kosovo wijdde zijn leven aan het geweldloze verzet van etnische Albanezen tegen Servische onderdrukking. Hij was onvermoeibaar in zijn streven naar vreedzame oplossingen en dialoog
De Sacharovprijs bestaat nu tien jaar en is uitgegroeid tot een symbool van vrede, vrijheid en menselijkheid.
Xanana Gusmão - 1999, Oost Timor
Xanana Gusmão stond aan het hoofd van de strijd voor vrijheid en zelfbeschikking in Oost-Timor. Hij werd de eerste president van het land en werd daarna premier.
Deze prijs is “de erkenning door het Europees Parlement van de moed van mijn volk in de strijd voor een vrij vaderland, waar vrijheid van denken gewaarborgd wordt als een recht dat onlosmakelijk met de mens verbonden is.