Wystawa
„Żadna kobieta nie może nazywać siebie wolną, dopóki nie będzie mogła świadomie wybrać, czy będzie matką, czy nie” – powiedziała amerykańska pielęgniarka, edukatorka seksualna i aktywistka na rzecz regulacji urodzeń, Margaret Sanger. Jednak wolność, o którą apelowała, nie była kobietom dana na początku XX wieku i przez dziesięciolecia pozostawała w centrum walk ruchu kobiecego. W tym rozdziale zajmiemy się walką o akceptację metod antykoncepcji, prowadzoną przez kobiety-pionierki. Zaczniemy od Marie Stopes.
Marie Stopes
W 1918 r. brytyjska pisarka, naukowiec i aktywistka Marie Stopes opublikowała swoją książkę Married Love (Miłość małżeńska), której sukces zachęcił Stopes do napisania kolejnej części. Wise Parenthood: a Book for Married People (Mądre rodzicielstwo: książka dla małżeństw), podręcznik na temat regulacji urodzeń, został opublikowany w tym samym roku.
Obie publikacje spotkały się z dużym zainteresowaniem opinii publicznej i wywołały apele czytelników o pomoc. Z powodu tych reakcji Stopes postanowiła zainicjować publiczną kampanię na rzecz regulacji urodzeń, która ostatecznie stała się jej najważniejszym dziedzictwem. Kampania Stopes była ukierunkowana zarówno na praktyczne strategie wsparcia, jak i na rzecznictwo polityczne oraz zmiany legislacyjne. Cieszyła się poparciem wpływowych osób, takich jak Lady Constance Lytton.
Mimo że większość czytelników Miłości małżeńskiej stanowili przedstawiciele klasy wyższej i średniej, Stopes chciała dotrzeć do wszystkich warstw społecznych. To ostatecznie doprowadziło do założenia kliniki regulacji urodzeń, w marcu 1921 roku , pierwszej tego typu w Wielkiej Brytanii. Mothers' Clinic for Constructive Birth Control (klinika matek na rzecz konstruktywnej regulacji urodzeń) została założona przy 61 Marlborough Road w Holloway, dzielnicy robotniczej w północnym Londynie.
Powstanie kliniki zapoczątkowało nową erę, w której zamężne kobiety i pary po raz pierwszy miały okazję otrzymać rzetelne informacje w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i metod regulacji urodzeń oraz przejąć kontrolę nad swoją płodnością - całkowicie bezpłatnie.
Marie Stopes rozwinęła sieć regionalnych klinik wzorowanych na londyńskim pierwowzorze. Szerokie publiczne zainteresowanie usługami klinik ostro kontrastowało z piętnem, jakoby regulacja urodzeń utrzymywała się w społecznościach robotniczych. Seks był tematem tabu i nawet feministki unikały tematu regulacji urodzeń aż do okresu po I wojnie światowej. Kobiety były wychowywane w przekonaniu, że antykoncepcja jest czymś haniebnym i dlatego wizyta w klinice regulacji urodzeń była aktem wywrotowym.
Społeczna pogarda nie przeszkodziła kobietom w szukaniu porad u Stopes na temat trzech promowanych przez nią rodzajów planowania reprodukcyjnego: zapobiegania niechcianej ciąży, odstępach w rodzeniu dzieci oraz pomocy niepłodnym parom w poczęciu. Stopes, będąca przeciwniczką aborcji, instruowała swoje położne, aby edukowała kobiety w zakresie stosowania metod antykoncepcyjnych, oraz współpracowała z producentami takich urządzeń, jak kapturek naszyjkowy Pro-Race i Clinocap.
Chociaż dokonania Marie Stopes znacznie posunęły naprzód dziedzinę antykoncepcji i emancypacji, osobiste motywy jej działań nie miały na celu wyłącznie poprawę życia ogółu. Stopes była zdeklarowanym zwolennikiem eugeniki, opowiadając się nawet za przymusową sterylizacją tych, których uważała za „niezdatnych do rodzicielstwa”. Stopes uważała, że ludzie o niższym statusie społecznym oraz związki rasy innej niż biała lub rasy mieszanej, nie powinni mieć możliwości prokreacji. Jej książka Radiant Motherhood (Promienne macierzyństwo) dość wyraźnie wyraża, że osoby cierpiące na „choroby rasowe” powinny być sterylizowane promieniami rentgenowskimi - to tylko niektóre treści tejże książki inspirowane eugeniką. Kiedy Stopes zmarła w 1958 roku, przekazała swoje kliniki regulacji urodzeń Towarzystwu Eugeniki.
Margaret Sanger i Katharine Dexter McCormick
Aktywizm Stopes zainspirował działalność ruchu regulacji urodzeń nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale i na całym świecie, zwłaszcza w dawnych koloniach brytyjskich, takich jak Indie i Stany Zjednoczone. Ameryka również miała swoje mocne głosy w ramach aktywizmu na rzecz regulacji urodzeń. Między innymi Margaret Sanger - pielęgniarka położna, która pracując w Lower East Side w Nowym Jorku codziennie miała do czynienia z ubóstwem, nieplanowanymi ciążami, wysokimi wskaźnikami śmiertelności niemowląt i matek oraz zgonami z powodu nielegalnych aborcji.
Sanger postanowiła działać. Celem jej misji, rozpoczętej ok. 1912 roku, było zapobieganie niechcianym ciążom. Preferowanym sposobem protestu Sanger było słowo pisane. Oprócz publikowania książek, artykułów i broszur, zinstytucjonalizowała swoje wysiłki, zakładając w 1916 r. pierwszą w Ameryce klinikę regulacji urodzeń na Brooklynie.
Działalność Sanger spotkała się z dużym sprzeciwem. W tym czasie w Stanach Zjednoczonych prawo zabraniało publikowania faktów dotyczących antykoncepcji. Ta przeszkoda nie powstrzymała jednak Sanger, choć jedna z jej publikacji doprowadziła do jej aresztowania w 1914 r. za złamanie prawa dotyczącego zapobiegania nieprzyzwoitości. Sanger, choć nie bez krytyki, spotkała się również z dużym poparciem społecznym i ostatecznie jej doświadczenia sądowe okazały się korzystne dla sprawy: Sanger udało się uzyskać zgodę na to, aby lekarze mogli doradzać pacjentkom w zakresie regulacji urodzeń. Zapoczątkowało to reinterpretację ustawy Comstock Act z 1873 roku, która określała literaturę dotyczącą metod antykoncepcji jako nieprzyzwoitą.
Pomimo wątpliwości dotyczących motywacji Sanger do promowania regulacji urodzeń i jej przynależności do eugeniki - idei, że selektywna reprodukcja może przynieść korzyści dla przyszłości ludzkości – uważa się, że jej działalność miała znaczny wpływ na rozwój pigułki antykoncepcyjnej i promocję regulacji urodzeń. Jej przemowa 'Children's Era (Era dzieci)', (1925) plasuje się na 81. miejscu na liście American Rhetoric 100 najlepszych przemówień XX wieku, a Sanger stała się inspiracją dla postaci z komiksu Wonder Woman.
Historia Margaret Sanger przeplata się z historią innej pionierskiej zwolenniczki regulacji urodzeń: Katharine Dexter McCormick. W latach 20. ub. w. obie kobiety podjęły współpracę i zaczęły m.in. przemycać do kraju diafragmy do klinik Sangera. Po śmierci swojego bogatego męża w 1947 r. McCormick odziedziczyła miliony i zaczęła poświęcać coraz więcej uwagi aktywizmowi.
To właśnie Sanger przedstawiła jej pomysł pigułki antykoncepcyjnej. McCormick natychmiast przekonała się do znaczenia antykoncepcji kontrolowanej przez kobiety. Dzięki Sanger została ona sponsorem finansowym dr. Gregory’ego Pincusa i przejęła nadzorczą rolę w rozwoju pigułki. Pomimo tej przełomowej działalności osiągnięcia McCormick zostały dawno zapomniane, a jej spuścizna dopiero niedawno zyskała uznanie.
Oprócz tych pionierów również inne zwolenniczki regulacji urodzeń, takie jak Aletta Jacobs w Holandii i Dhanvanthi Rama Rau w Indiach, odegrały znaczącą rolę w normalizacji używania pigułki i opieraniu się protestom publicznym, które początkowo miały miejsce ze strony opozycji religijnej i moralnej.
Ich zdumiewające wysiłki były kontynuowane przez innych pionierów, takich jak organizacje Planned Parenthood oraz Family Planning, które pomagają parom mieć kontrolę nad liczbą dzieci i odstępami między kolejnymi ciążami.