Wystawa
Krótkie życie i kariera austriackiego ekspresjonisty Richarda Gerstla (1883-1908) były ściśle związane z postępowymi środowiskami muzycznymi Wiednia, a zwłaszcza Arnoldem Schönbergiem i jego żoną Mathilde, którzy zostali wraz z dziećmi uwiecznieni na tym grupowym portrecie z 1907 r. Gerstl nakładał farby grubymi warstwami techniką impasto, aby nadać ogólny zarys twarzom i sylwetkom członków rodziny Schönbergów, a nie odwzorować je szczegółowo. Zażyłość z Schönbergami skończył się dla Gerstla tragicznie – samobójczą śmiercią w wieku zaledwie 25 lat.
Edukacja i kształcenie artystyczne Gerstla napotykały na pewne trudności. Wydalony ze szkoły w Wiedniu Gerstl miał prywatnych nauczycieli. Następnie w wieku piętnastu lat rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem despotycznego profesora Christiana Griepenkerla. Odrzucenie stylu Secesji Wiedeńskiej i pogarda dla aspiracji artystycznych doprowadzały do pasji profesora Griepenkerla, który wygłosił pamiętną opinię: „Twoje malarstwo, to jak sikanie na śniegu!”
Przez pierwsze półwiecze XX stulecia ekspresjonizm był wpływowym ruchem artystycznym. Prawdopodobnie najważniejszym luksemburskim artystą tego okresu był Joseph Kutter (1894-1941). W 1927 r. założył stowarzyszenie Secesja Luksemburska.
Motyw klauna po raz pierwszy pojawił się w malarstwie Kuttera w 1935 r. w konsekwencji obejrzenia przedstawienia w luksemburskim teatrze. Pierwsi klauni są radośni, jednak w latach 1936-1937 artysta malował klaunów melancholijnych, co stanowiło wyraz jego cierpienia i troski o swoje zdrowie. Na stronie Narodowego Muzeum Historii i Sztuki w Luksemburgu można przeczytać więcej na temat Kuttera i obejrzeć aktualną wystawę retrospektywną malarza.
Concentric Group z 1925 r. Oskara Schlemmera (1888-1943) przesuwa portret w bardziej abstrakcyjnym kierunku. Chodzi tu raczej o rozmieszczenie form w trójwymiarowej przestrzeni niż oddanie rzeczywistego podobieństwa.
Niemal symetryczna, przedstawiona w kształcie krzyża, kompozycja postaci umieszczona została na kontrapunktycznym tle zbudowanym z dwóch jasnych i dwóch ciemnych prostokątów przypominających gigantyczną szachownicę. Ponad głową centralnej postaci można dostrzec nagą figurę w przestrzeni otwierającej przejście do wyimaginowanego wymiaru. Gesty i spojrzenia postaci przecinają długość, szerokość i głębię kompozycji. Po tym jak praca została uznana przez nazistów za „zdegenerowaną” i usunięta z galerii Nationalgalerie w Berlinie w 1937 r., trafiła w ręce prywatnych kolekcjonerów, a w 1950 r. obraz kupiła Staatsgalerie w Stuttgarcie. Concentric Group jest jednym z najbardziej enigmatycznych i najważniejszych płócien Schlemmera.
Na początku XX wieku tętniącym życiem centrum sztuki awangardowej była stolica Rumunii Bukareszt. Victor Brauner (1903-66) w młodości eksperymentował z różnymi stylami i nurtami artystycznymi. Później przeniósł się do Paryża, gdzie związał się z kręgiem André Bretona i surrealistów.
W portrecie poety Ilarie Voronki pędzla Braunera, za sprawą kanciastej przestrzeni wypełnionej geometrycznymi kształtami i paletą silnie skontrastowanych barw, widać inspirację kubizmem stworzonym dziesięć lat wcześniej przez Pabla Picassa i Georgesa Braque’a. Na portrecie autorstwa Braunera rysy twarzy Voronki są wyraźnie widoczne, podobnie jak w portrecie Daniela-Henry’ego Kahnweilera Picassa znajdującego się w zbiorach Instytutu Sztuki w Chicago.